In balans
De houten boog met stapeltjes ringen is een van zijn favoriete speelgoedjes. De ringen in heldere regenboogkleuren prikkelen zijn behoefte om uit te zoeken wat er gaat gebeuren als je de ringen om de houten pennen verplaatst. De houten boog is een soort onderkant van een hobbelpaard. Daarop staan vijf pennen waarop telkens hooguit drie gekleurde ringen geschoven kunnen worden. Als alle vijf pennen met ringen gevuld zijn dan staat de schommelboog mooi in een horizontaal evenwicht. Het is makkelijk om de boog uit zijn evenwicht te halen door er hier en daar ringen af te nemen. Het vraagt van een kind een flinke dosis leervermogen en vasthoudendheid om daarna de balans weer te herstellen. Als je niet alle pennen en ringen gebruikt dan is het een heel gepuzzel om een combinatie te vinden die horizontaal blijft staan. Met een klein beetje hulp kan het jongste kleinkind, net één geworden, al verschillende plaatsen van pennen en ringen vinden die voor een balans zorgen.
Volgens Alison Gopnik is het helemaal niet gek dat zo’n jong kind al driftig aan het experimenteren is. Volgens haar hebben kinderen een drang om te onderzoeken, om verbanden te vinden en om causaliteiten op te sporen. Professor Gopnik (Berkeley) is filosoof en psycholoog en zij bestudeert het cognitieve gedrag van opgroeiende kinderen. Mensen hebben een relatief lange periode nodig om volwassen te worden; om voor zichzelf te kunnen zorgen. Wij zijn volgens haar evolutionair uitstekend toegerust om die periode goed te kunnen besteden. Kinderen zijn als het ware “ontworpen” om te leren. Uit haar onderzoek blijkt dat kinderen al “wetenschappelijke” experimenten uitvoeren. Net als volwassenen. Eigenlijk, zegt ze, slimmer dan volwassenen. Omdat alles voor hen nog nieuw is kunnen kinderen verrassende combinaties maken en daardoor voor ons onverwachte verbanden op het spoor komen. Wat wij spelen noemen is een voortdurende ontdekkingstocht. Zo leren ze het gedrag van anderen te interpreteren en vormen ze als het ware modellen en theorieën die dan weer spelenderwijs worden geaccepteerd of verworpen. De betrekkelijk lange beschermde periode om te leren verklaart volgens Gopnik, zelf oma, het evolutionaire succes van de mens. Jeugdige onderzoekertjes vormen voor haar de R&D-afdeling van de mensheid. Zij zijn goed in het samenspel van “exploration and explanation”.
Het kleinkind speelt verder, niet gehinderd door de mijmeringen van opa of de ideeën van Allison Gopnik. Hij heeft weer een setje van posities voor pennen en ringen uitgeprobeerd maar nu blijkt de houten boog helemaal scheef te hangen. Dat valt tegen. Opgeven? Met een klein beetje hulp wordt de balans hersteld. Hij lijkt tevreden over zo’n evenwichtig leertraject. Nu lokt echter de bal die verderop in de kamer ligt. Ook dat is balans in zijn ontwikkeling.
